Zij bleef jagen op de Golden State Killer
‘Lees dit niet ’s avonds, als je alleen bent’, waarschuwde misdaadschrijver Michelle McNamara haar redacteur in de onderwerpregel van een van haar mails. Bijgevoegd waren nieuwe pagina’s uit haar boek over de Golden State Killer. Een man die in de jaren zeventig en tachtig de slaperige suburbs van Californië terroriseerde door mensen in hun eigen huis te verkrachten en te vermoorden.
I’ll Be Gone in the Dark, de zesdelige HBO-documentaire die naar aanleiding van dit boek is gemaakt, zou eenzelfde waarschuwing mee moeten krijgen. Kijk niet ’s avonds, als je alleen bent. Zeker niet als je daarna rustig wilt slapen.
De Golden State Killer, of EAR/ONS (East Area Rapist en Original Night Stalker) zoals hij bekend stond tot McNamara hem in 2013 een pakkender naam gaf, begon zijn reeks gruwelijke misdaden in 1976. In de jaren die volgden verkrachtte hij meer dan vijftig slachtoffers en vermoordde er zeker dertien. Tot hij midden jaren tachtig verdween. Pas eind vorige maand, één dag na de première van de docuserie, bekende hij schuld voor de moorden en verkrachtingen.
En toch, zegt McNamara op beelden uit 2011 waarin ze haar fascinatie met deze zaak probeert uit te leggen, was hij lang niet zo bekend als al die andere nooit gepakte seriemoordenaars zoals de Zodiac Killer, die minder slachtoffers maakte. Onbegrijpelijk, vond ze. Ook omdat de zaak wat haar betreft er een was die opgelost kon worden. Zeker met de iedere dag beter wordende DNA-technieken.
Burgerdetective
Dus beet McNamara zich als burgerdetective vast in de zaak. Bezocht de wijken waar hij toesloeg, sprak met slachtoffers, overlegde met gepensioneerde rechercheurs. En schreef over wat ze ontdekte.
I’ll Be Gone in the Dark neemt je mee aan de hand van McNamara’s werk – vaak mooi verwoorde observaties en ideeën over de zaak – op diezelfde speurtocht. De documentaire wisselt tussen het huis waar McNamara – zodra haar man en dochtertje sliepen – obsessief naar de moordenaar zocht en de gemoedelijk kronkelende wegen van de buitenwijken van Sacramento waar hij decennia eerder toesloeg. Wijken vol typisch Amerikaanse gelijkvloerse woningen. Huizen die nooit meer ‘thuis’ zouden zijn, vertellen slachtoffers in de serie.https://www.youtube-nocookie.com/embed/6_EVR1fI68o?feature=oembed
Hun verhalen zijn ijzingwekkend. En akelig hetzelfde. De Golden State Killer wekte zijn slachtoffers, even daarvoor nog veilig in hun eigen bed, met het felle licht van zijn zaklamp. Hij droeg een skimasker en had een mes. Als er een man thuis was, werd zijn vrouw opgedragen hem vast te binden. Hierna haalde hij servies en plaatste dat op de mans rug: ‘Als ik één kopje hoor bewegen, gaat je vrouw eraan’. In de uren die volgden, verkrachtte hij de vrouw in een andere kamer. Af en toe stopte hij om een biertje uit de koelkast te pakken of de kalkoen die klaarstond voor de kerstmaaltijd op te eten. Als hij zijn slachtoffers lang genoeg had geterroriseerd, vertrok hij. Toen hem dit na een tijdje niet meer genoeg voldoening gaf, vermoordde hij ze.
De documentaire beschrijft de aanvallen uitvoerig, maar maakt ze op geen enkel moment sensationeel. Toch zijn de details zo gruwelijk – en vaak door McNamara zo knap verwoord – dat je onopgemerkt steeds verder van je scherm gaat zitten. Maar de tv uitzetten, is geen optie. „Ik voel me als een rat in een doolhof met een duidelijke missie”, schreef McNamara. Als kijker voel je iets vergelijkbaars. Je wílt weten hoe het eindigt.
En dat is knap, zeker omdat er twee elementen zijn die het kijken enorm kleuren. Het feit dat de Golden State Killer in 2018 is gepakt. En het feit dat McNamara twee jaar daarvoor overleed – nog voordat ze haar boek en haar missie had kunnen voltooien. Bijzonder genoeg neemt deze wetenschap niets weg van de spanningsboog van de documentaire. Daarnaast geeft McNamara’s dood, waar behoedzaam naartoe wordt gewerkt, het geheel een immense emotionele lading.
Ook omdat ze nooit zal weten hoe dichtbij ze was en wat haar werk teweegbracht. Zonder de hernieuwde aandacht die haar publicaties genereerden, was de zaak waarschijnlijk nog steeds onopgelost geweest.
In plaats daarvan werd Joseph DeAngelo, inmiddels oud en trillend, in 2018 uit zijn eigen gelijkvloerse woning in een Californische buitenwijk het daglicht ingetrokken. Gevonden dankzij een DNA-profiel gemaakt op een particuliere website, een suggestie die McNamara voor haar dood deed. DeAngelo’s arrestatie volgde twee maanden na de verschijning van haar boek dat postuum was uitgegeven en een bestseller werd.
Anke Meijer - journalist 