‘De invloed van Friends op onze samenleving is onmiskenbaar’
Een greep uit de laatste koppen op Google News: ‘Alle seizoenen van Friends, gerangschikt’ (MarieClaire), ‘De 20 verhaallijnen die de schrijvers willen dat je vergeet’ (Screen Rant) en ‘11 Friends theorieën van fans die best eens waar kunnen zijn’ (Buzzfeed).
De eerste aflevering van de Amerikaanse comedyserie Friends was 24 jaar geleden op tv, maar wie zoekt op internet zou denken dat het de heetste nieuwe tv-serie van dit seizoen is.
Gooi het veelvoorkomende Engelse woord door de zoekmachine en minstens de helft van de nieuwsverhalen gaat over de sitcom. Het zijn niet alleen lollige lijstjes, maar ook diepgravende essays over het gebrek aan diversiteit in de serie en de niet te ontkennen homofobie. Tot grote ergernis van veel die-hard fans die liever alleen die lijstjes lezen.
„Het lijkt wel of je Friends óf vreselijk óf geweldig moet vinden”, zegt Kelsey Miller, journalist en auteur van het boek I’ll Be There For You: The One about Friends dat eind oktober verscheen. „Ik snap niet waarom je niet van de serie kunt houden en tegelijkertijd kritisch mag zijn.”
Ook Miller is fan. In 1996 liet ze net als veel anderen, haar haren knippen in ‘The Rachel’, het kapsel dat Jennifer Aniston in het tweede seizoen van Friends droeg, en ze kijkt nog steeds met enige regelmaat een aflevering of twee. Toen ze in 2014 werkte voor Refinery29, een website die zowel lijstjes als opiniestukken over de serie heeft geplaatst, viel het haar op dat Friends aan een comeback bezig was. „Niet dat het ooit helemaal weg was geweest, maar opeens wilde iedereen erover schrijven en lezen.” Dit met name omdat Netflix alle tien seizoenen had opgenomen in het aanbod. Fans van het eerste uur gingen massaal opnieuw kijken en een hele nieuwe generatie kijkers maakte kennis met de zes vrienden. „Mensen keken met nostalgie, maar ook met een kritische blik. Friends werd een cultureel ijkpunt. Een manier waarop we over problematische dingen konden praten.”
Veelomvattend naslagwerk
Deze twee elementen inspireerde Miller om I’ll Be There For You: The One about Friends te schrijven. Het resultaat is een zeer vermakelijk en veelomvattend naslagwerk over de sitcom dat die nostalgische hoogtepunten maar ook de minder goed oud geworden kanten uitvoerig belicht. Dat er de hele serie lang slechts een handjevol zwarte acteurs in sprekende rollen voorkomen bijvoorbeeld. Dat de seksuele geaardheid van Ross’ ex-vrouw Carol een grote (slechte) grap is in het eerste seizoen. En dat de vader van Chandler die we tegenwoordig transgender zouden noemen, steevast wordt weggezet als ‘man in een jurk’.
Toch, zo schrijft Miller, is het feit dat Friends midden jaren negentig op primetime twee vrouwen met elkaar liet trouwen een mijlpaal. Ook al zoenen de actrices elkaar geen enkele keer in beeld, zelfs niet tijdens de ceremonie. De camera gaat naar Phoebe die is bezeten door een overleden oude vrouw en vervolgens „Now I’ve seen everything!” uitroept. En ook Chandlers vader, hoe problematisch ook, was een (klein) stapje in de goede richting. Miller: „Beter dan niks hoorde ik vaak als ik mensen hierover sprak. Zelfs al werd ze akelig slecht behandeld, het was nog altijd beter dan ‘slachtoffer van een moord in [de misdaadserie] Law & Order’, de enige andere manier waarop transgenders zichzelf in die tijd op tv terugzagen.”
In cultuur gesijpeld
De invloed van Friends op onze samenleving is volgens Miller onmiskenbaar. „Het is fascinerend hoezeer de serie in onze cultuur is gesijpeld. Van de manier waarop we praten, het feit dat op een gegeven moment iedereen ‘The Rachel’ had tot hoe het buitenland Amerika ziet.” Dankzij Friends behoren uitspraken als ‘How you doin’?’, ‘We were on a break!’ en ‘Joey doesn’t share food!’ tot het Amerikaanse lexicon. Chandlers sarcasme en opvallende spraakritme zijn ingeburgerd. En het is maar de vraag of er momenteel een Starbucks op iedere straathoek zou zitten, als Central Perk ons niet had laten kennismaken met de koffiehuiscultuur en koffiekoppen zo groot als een soepkom.
Dat Friends na al die jaren nog steeds een hit is, is volgens Miller omdat een serie puur over vriendschap nou eenmaal hartverwarmend is. Nadat de Twin Towers in 2001 naar beneden waren gekomen, schakelde een getraumatiseerd Amerika massaal in voor nieuwe afleveringen (de kijkcijfers van seizoen acht waren beter dan ze in tijden waren). En ook de verkiezingen van 2016 en ‘Trump’ worden volgens Miller veel genoemd als reden waarom mensen momenteel naar de sitcom kijken. Miller. „Ergens vermoed ik dat Friends nooit helemaal zal verdwijnen.”
Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 27 november 2018
Anke Meijer - journalist 