Waarom je de nieuwe vierdelige serie over Hillary Clinton juist nú wil zien
Op 8 november 2016 voelde New York lichter dan het in maanden had gedaan. De presidentsverkiezingen, die met de dag venijniger waren geworden, lagen bijna achter ons. De campagnes waren voorbij. De stembussen hoefden alleen nog maar te sluiten. Ik herinner me nog hoe ik die dag met mijn zoon Ezra van toen zeven maanden in zijn rode kinderwagen door onze wijk in Brooklyn wandelde. Een glimlach op m’n gezicht die ik meende op het gelaat van iedere voorbijganger weerspiegeld te zien. ‘We zijn er bijna!’
Donald Trump
Mijn lief sms’te vanuit Manhattan waar hij verslag deed van de verkiezingsdag. Hij was in het stemlokaal waar Donald Trump zijn stem net had uitgebracht. Onder luid boegeroep van de aanwezige New Yorkers. ‘Toch grappig om hem nog even te zien voordat het allemaal voorbij is’, zei hij. Ik las op social media hoe er tegen de avond langzaam een straatfeestje ontstond op de hoek van President Street En Clinton Street in Brooklyn, in afwachting van de uitslag.
Op 9 november werd ik bij het krieken van de nacht wakker na een rusteloze nacht. Ik was net Ezra aan het voeden toen ik de sleutel in de voordeur hoorde gaan. Ik zag het asgrauwe gezicht van mijn lief verschijnen. We keken elkaar aan en huilden.
Drie en een half jaar later zit ik aan een grote ronde tafel in een chique hotel in Berlijn. Door de dubbele houten deuren die naar de kamer ernaast gaan, hoor ik mensen lachen. Één stem klinkt boven het gelach uit. Ik kan niet verstaan wat de vrouw zegt, maar de stem klinkt niet alleen bekend maar ook zo vreselijk vertrouwd. Opeens realiseer ik me dat ik al jaren niet meer zo nerveus ben geweest voor een interview.
En dan verplaatst de groep mensen in de kamer naast ons zich naar onze ruimte. Opeens staat ze voor ons, in een lange, zwart/wit geblokte jas over een zwarte pantalon. En omdat we exact een week verwijderd zijn van het moment waarop de wereld collectief besluit handcontact te vermijden, krijgt iedereen in de ruimte een hand. ‘Hi, nice to meet you Anke‘, zegt ze als ze mijn hand schudt en me even recht in de ogen aankijkt. ‘Nice to meet you’, zeg ik tegen de vrouw die bijna president van Amerika was. Tegen Hillary Clinton.
Hillary Clinton
In een meer rechtvaardige wereld had deze vrouw, die een paar centimeter groter is dan ik ben en me aan mijn moeder doet denken, op dit moment aan het roer gestaan in Amerika. Dan was het land waarschijnlijk nog steeds zwaar getroffen door het coronavirus, maar de kans is groot dat een Clinton-regering niet het door de Obama-regering opgezette pandemic response team in 2018 had ontbonden. Ik vermoed ook dat president Hillary Clinton, het virus op geen enkel moment zou hebben afgedaan als een ‘griepje’ of federale hulp zou gebruiken als pressiemiddel. Wat wellicht had kunnen voorkomen dat het federaal bureau voor rampenbestrijding momenteel wanhopig op zoek is naar 100 duizend extra lijkzakken.
Maar de wereld is niet rechtvaardig. En Donald Trump, sinds een paar weken definitief de minst geschikte man voor het Amerikaanse presidentschap ooit, won de verkiezingen. Ook al hadden er 2.87 miljoen mensen meer op zijn tegenstander gestemd dan op hem. ‘Vergeet niet’, zegt Clinton aan de ronde tafel in Berlijn, ze klinkt nog steeds strijdvaardig: ‘Ik had uiteindelijk meer stemmen dan vrijwel iedereen voor mij, afgezien van Barack Obama die ene keer. Ik had meer stemmen dan mijn man, dan George Bush, dan Ronald Reagan, en ik had ook overduidelijk meer stemmen dan Donald Trump.’
Dat Clinton ondanks die meerderheid aan stemmen eind februari tegenover mij aan tafel zit en niet in het Oval Office Amerika kan voorbereiden op een gezondheidscrisis, komt natuurlijk door het absurde electoral college-systeem dat de Amerikanen hanteren, geholpen door Russische inmenging en internettrollen. Maar wie de nieuwe vierdelige documentaireserie Hillary bekijkt van Nanette Burstein, kan niet anders dan concluderen dat seksisme een even zo belangrijke rol heeft gespeeld in de verkiezingen van 2016. Ik durf bijna te stellen dat als Clinton een man was geweest, Trump nooit president van Amerika was geworden.
Seksisme
Vanaf het moment dat Clinton – toen nog Rodham – in het voetlicht kwam toen haar man Bill Clinton een gooi deed naar het gouverneurschap van Arkansas, was alleen al haar bestaan een reden voor mensen om haar te bekritiseren. Waarom heette ze nog steeds Rodham en nam ze de achternaam van haar man niet aan? Hoezo kleedde ze zich niet vrouwelijker? Waarom die onflatteuze brillen? En hoe durfde ze er een eigen carrière als advocaat op na te houden? Dat moest belangenverstrengeling zijn!
Het werd alleen maar erger toen haar man president van Amerika wilde worden. Conservatief Amerika viel massaal over haar heen toen ze, gevraagd naar de reden waar ze werkte, spontaan antwoordde dat ze wellicht ook thuis had kunnen blijven om koekjes te bakken maar nou eenmaal voor een carrière had gekozen. Het was het moment waarop werd besloten dat Hillary Clinton een radicaal feministe was. En rechts Amerika kon zich niets gevaarlijkers voorstellen, dan dat.
Dus werd ze in de jaren die volgden tegengewerkt in alles wat ze deed. Toen Bill haar vroeg een nieuw plan te ontwikkelen voor de gezondheidszorg, werd de tegenstand zo intens dat er poppen in haar gelijkenis werden verbrand bij bijeenkomsten waar ze zou spreken. Opmerkelijk genoeg was haar goedkeuring nooit zo hoog als in de weken nadat bleek dat haar man haar had bedrogen in het Oval Office. Slachtoffer Hillary Clinton was populair. Al waren er tegelijkertijd vrouwen die haar haatten omdat ze had besloten bij haar man te blijven. Vrouwen die vervolgens wel aangaven nog steeds voor Bill Clinton, de man die zijn vrouw had bedrogen, te stemmen als dit mogelijk was.
‘I couldn’t figure out, what is it they want from me’, zegt ze op een gegeven moment in de documentaire. Want wat ze ook deed, ze deed het nooit goed.
Toch laat het vierdelige Hillary wel zien wat ze vooral niet moest doen: ambitie tonen. Iedere keer als ze gewoon haar werk mocht doen, stegen haar goedkeuringscijfers enorm en waren Amerikanen vol lof over de voormalige First Lady. Eerst toen ze senator voor New York was en daarna als Minister van Buitenlandse Zaken. Toen ze die laatste baan verliet, was haar populariteit op een absoluut hoogtepunt met 69 procent goedkeuring.
Tot ze het lef had om opnieuw een gooi te doen naar de allerhoogste baan van het land, die van president van Amerika. Toen opeens was ze niet warm genoeg, niet persoonlijk genoeg, te boos. Haar stem was te schel en haar manier van doen niet oprecht. ‘Ze verbergt iets…’, zeiden veel mensen zonder duidelijke reden. En dat was slechts liberaal Amerika, je weet wel, de mensen die meestal op een Democraat stemmen. De Republikeinen meenden gewoon dat Clinton de duivel was en deden er opnieuw alles aan om haar tegen te werken.
‘Ik had een goedkeuringspercentage van 69’, vertelt ze in Berlijn ‘In de serie zegt een Republikein: ‘Weet je nog hoe populair ze was? En kijk wat we met haar hebben gedaan.’ Ze verzonnen e-mailschandalen en het schandaal rond Benghazi. En al had dat effect, ik won nog steeds. Tot de inmenging van Rusland, WikiLeaks en FBI-directeur James Comey.’
Maar ook zonder de demoniseren door de tegenpartij, was er altijd kritiek op haar kandidaatschap dat niets met haar daadwerkelijke kunnen te maken had. Tijdens de verkiezingen van 2016 spendeerde Clinton in totaal 25 dagen in de haar- en make-up stoel – iets dat haar mannelijke tegenstanders niet hoefden te doen. En nog steeds waren er dagelijks mensen die haar tijdens het handenschudden vertelden dat ze zich anders/beter/vrouwelijker moest kleden of gedragen. ‘Mannen krijgen nooit de vraag ‘waarom wil je president worden?’, zegt ze in de documentaire. Clinton moest de vraag non-stop beantwoorden. Alsof mensen maar niet wilden begrijpen waarom zij, een vrouw, dacht dat ze de hoogste baan van Amerika kon bekleden.
Uiteindelijk heeft ze niet mogen bewijzen dat ze dit wel degelijk had gekund. Of dat een vrouw president kan zijn. En hoogstwaarschijnlijk stukken beter dan de man die de baan nu heeft. Op 8 november 2016 werd het straatfeestje op de hoek van de straten President en Clinton ergens halverwege de verkiezingsavond afgebroken.
Hillary
Drie en een half jaar later loopt mijn interview met de vrouw die bijna president van Amerika werd, ten einde. Ik doe iets dat ik nog maar twee keer eerder in mijn leven als journalist heb gedaan en ik vraag om een foto. Als ik mijn stralende hoofd naast dat van Hillary Clinton iets later op Twitter deel, krijg ik bijna direct twee reacties van mannen die ik niet ken en die samen amper veertig volgers hebben. ‘Not interested!’ zegt ‘Frits Jansen’. ‘Is she as evil as some people say?’, vraagt ‘Jeroentje’. Ik besluit niet te reageren. Want wat je ook zegt over Hillary Clinton, het is toch nooit goed.
https://twitter.com/meijeranke/status/1232296072044859395
Mijn hele interview met Hillary Clinton lees je hier.
Anke Meijer - journalist 